Saha ilk olarak Akdağ Yaban Hayatı Koruma Sahası ismiyle 12/6/1976 tarihinde, 14.978 ha’da tescil edilmiştir. Akdağ, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğümüzce yeniden değerlendirilerek 4915 sayılı Kara avcılığı Kanununun 4.maddesi uyarınca Bakanlar kurulunun 7.09.2005 tarih ve 2006/9453 Sayılı Kararı ile kararlaştırılmış; 16.10.2005 tarih ve 25968 Sayılı Resmi Gazetede Yaban Hayatı Geliştirme Sahası olarak tescil edilmiştir. Bakanlar Kurulunun 13/09/2006 tarih ve 2006/10966 sayılı kararı ile sınır değişikliği yapılarak bugünkü hali ile 5.10.2006 tarih ve 26310 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Saha Tabiat Parkı ile beraber 10.634 ha olup Tabiat Parkı hariç 4388,5 ha’dır.
Saha Kuzey batıdan-güney doğuya doğru alçalan üç silsile halinde uzanmakta olup, Batı Anadolu dağ sıralarına dik konumdadır. Bu nedenle de Büyük menderes vadisi boyunca Ege’ye açılır.
Saha Akdeniz iklimi ile Marmara iklimin, iç Anadolu step iklimine yakın olan yerinde bulunmaktadır. Saha Akdeniz iklim bölgesindedir. Bu bölgenin hakim iklim tipi, oldukça yüksek yağış, karakteristik ve tipik şiddetli yaz kuraklığıdır. Ormanların bulunduğu alanlar, yüksek rakımlı olduğu için yazları sıcak, kışları ise soğuktur.
Sahadaki en büyük ana dere sırasıyla Karanlık dere, Ortakopuz deresi, Akçay deresi ve Akdere isimleri ile birbirini takip eden ve Tokalı kanyonu’nu geçen deredir. Sahadaki ikinci anadere Bakırlı dere, Kavakalanı deresi, Kocadere isimleriyle birbirini takip eden ve sahanın kuzey sınırım oluşturan deredir. Sahada bunların dışında yukarıdaki ana derelerle bağlantılı yada bağlantısız, sulu yada kuru birçok dere mevcuttur.
Sahadaki başlıca Ağaç, Ağaççık ve Çalı türleri: Kızılçam(Pinus brutia). Karaçam(Pinus nigra subsp.pallasiana). Ardıç(Juniperus foetidissima, Juniperus exelsa, Juniperus communis, Juniperus oxycedrus). Meşe (Quercus pupescens, Quercus ithaburensis, Quercus cerris, Quercus coccifera, Quercus trojana, Quercus infectoria). Karaağaç (Ulmus glabra), Söğüt (Salix aiba, Salix pcdicellata), Titrekkavak (Populus tremula). Kestane (Castanea sativa). Ceviz (Jugians regia). Çınar (Platanus orientalis), Porsuk (Taxus baccata). Kavak (Populus aiba). Dişbudak (Fraxinus angustifolia). Kızılcık (Cornus mas). Laden (Cistus lauririfolius. Cistus salviifolius), Adifmdık (corylus avellana), Koyunkıran (Hypericum heterophyilum). Dağ akçaağacı (Acer hyrcanum). Defne (Laurus nobiiis).Cehri(Rhamnus ssp:). Barut ağacı(Frangula ainus), Karamuk(Berberis spp.), Mürver(Sambucus.nigra), Hanımeli (Lonicera caucasica). Ilgın (Tamarix ssp.). Hünnap (Zizypus jujuba). Sumak (Rhus coriaria ), Boyacı sumağı (Cotinus coggyria). Muşmula (Mespilus germenica ), Menengiç ( Pistacia tarebinthus). Karaçalı (Paliurus spina-christi), Çitlenbik (Celtis australis, Celtis glabrata), Üvez (Sorbus umbellata). Alıç (Crataegus ssp.), Dafna (Daphne oleoides), Yabangülü (Rosa ssp.). Badem (Amygdalus communis.Amygdaius orientalis). Ahlat (Pyrus ssp.). Yabani erik (Prunus ssp.).Böğürtlen (Rubus canascens). Dağ Muşmulası (Coteneastter ssp.). Kapari (Capparis ovata ), Sarı Çiçekli Yasemin (Jasminum fruticans), Abdestbozan (Poterium spinosum). Katırtırnağı (Spartium, Genista ssp.), Orman Sarmaşığı (Hedera helix), Taflan (Euonymus europaea). Pelin (Artemisia ssp.) dir.
Sahada çeşitli çayır otları, Sütleğen (Euphorbia ssp.). Mercanköşk (Origanum ssp.), Adaçayı (Salvia ssp.), Kekik (Thymus ssp.). Sığırkuyruğu (Verbascum ssp.) , Nane (Mentha ssp.). Kirpi yastığı (Acantholimon ssp.). Dağ Yavşan otu (Veronica ssp.). Geven (Astragalus ssp.). Eğrelti (Dryoptris filix-mas.), Koyunkıran (Hypericum heterophyilum). Pelin (Artemisia ssp.). Yumak otları (Peştuca ssp.). Çeşitli sukkulent bitkiler ve Soğanlı bitkiler mevcuttur. Sümbül (Scilla bifolia), Sankokulu (Erantis hymalis). Ağlayan gelin (Fritillaria pinardii). Lale (Tuiipa orphanidea). Karçiçeği (Merendera trigyna, Merendera attica). Safran (Crocus ssp.). Kardelen (Galanthus gracilis), Süsen (İris suaveolens) Arap sümbülü (Muscari ssp.), Glayöl (Gladiolus atroviolacens). Siklamen (Cyciamen mirabilis) sahadaki mevcut soğanlı bitkilerden bazılarıdır.
Sahada bulunan Çobandeğneği (Poiygonum afyonicum) yeni tür (Endemik)dir.
Geyik (Cervus elephus), Yarı vahşi atlar (Yılkı atları), Kurt Canis lupus), Çakal (Canis aureus), Vaşak (Lynx lynx). Tilki (Vulpes vulpes), Yaban domuzu (Süs scrofa), Tavşan (Lepus capensis), Sincap (Scirus vulgaris), Kirpi (Erinaceus eurapaeus), Sansar (Martes foina), Gelincik (Musteia nivalis), Porsuk (Meles meles), Köstebek (Talpa caeca), Keklik (Alectoris chukar), Kızıl şahin (Buteo rufinus), Kayagüvercini (Columba livia), Kara akbaba (Aegypius monachus), Kızıl akbaba (Gyps fülvus), Sakallı akbaba (Gypaetus barbatus), Küçük kartal (Hieraaeetus pennatus), Kaya kartalı (Aquila chrysaetos), Akkuyruklu kartal (Haliaeetus albicilla), Küçük orman kartalı (Aquila pomarina), Kızıl gagalı dağ kargası (Phyrrhocorax phyrrhocorax), İbibik (üpupa epops), Kaya Kırlangıcı(Ptyoprogne rupestris), Akkuyruksallayan (Motacilla aiba), Dere kuşu (Cincius cincius), Deredüdükçünü (Actitis hypoleucos), Tepeli toygar (Galerida cristata), ispinoz (Fringilla coelebs), Kızıl gergedan (Erithacus rubecula), Kara kızılkuyruk (Phoenicurus ochruros), Boz kuyrukkakan (Oenanthe isabellina), Karatavuk (Turdus merula), Baştankara (Parus ater), Kaya sıvacıkuşu (Sitta neumayer). Küçük iskete (Serinus serinus), Florya (Carduelis chioris), Saka (Carduelis carduelis), Karabaşlı kirazkuşu (Emberiza melanocephala), Alaca engerek (Vipera xantina xantiana) sahada bulunan yaban hayvanlarındandır.
Bilindiği üzere saha 23.12.1977 tarihinde Afyon ile birlikte 27094 ha. lık Yaban Hayatı Koruma Sahası olarak teklif edilmiş olup o zamandan beri koruma altına alınmıştır. 27.12 1977 tarihli raporda önceleri çok sayıda geyik olmakla beraber 27094 ha’da vasati 300 adet geyiğin kaldığı belirtilmiştir.
Saha Afyon Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ile beraber 600’ün üzerinde geyiği barındırmaktadır. Saha içinde yerleşim yeri bulunmayışı, ilk etapta insan baskısından uzak oluşu ve sayısal olarak önemli miktarda geyiği barındırması, ayrıca sahada Kurt, Çakal, Vaşak, Yılkı atları ve Engerek yılanı gibi önemli türlerin bulunması, sahanın Yaban Hayatı Geliştirme Sahası olmasında önemli sebeplerdendir.
Yazı Kapak Fotoğrafı: Tayyar KARABULUT
Kaynak: Orman ve Su İşleri bakanlığı Denizli Şube Müdürlüğü
